De goudprijs wordt niet bepaald door fundamentele factoren, maar door de financiële markten

De stijgende trend van goud hield in juni aan

Goud en goudaandelen kunnen opnieuw terugkijken op een sterke maand. Het laagste punt van $ 1670 per ounce van deze maand werd op 5 juni bereikt, toen het Amerikaanse banenrapport over mei buiten de agrarische sector een banengroei van 2,5 miljoen noteerde, in plaats van de voorspelde krimp. Dit goede economische nieuws werd snel gevolgd door slecht nieuws: volgens een onderzoek van de Wereldbank krimpt de Amerikaanse economie dit jaar met 6,1%, en de Congressional Budget Office (CBO) schatte het begrotingstekort op $ 3,7 biljoen. Goud steeg toen de Fed aangaf vast te houden aan zijn verruimende monetaire beleid en voor het laatste kwartaal van dit jaar een mediaan werkloosheidspercentage voorspelde van 9,7%. De spotprijs van goud sloot de maand af met een winst van $ 50,69 (2,3%) per ounce en bereikte met $ 1780,96 per ounce de hoogste prijs sinds zeven jaar tegen de achtergrond van nieuwe corona-uitbraken in Peking, Latijns-Amerika en veel staten van de VS. Het is duidelijk dat de pandemie een blijvende belemmering is voor economisch herstel. In juni stegen de goudaandelen in het kielzog van goud: de NYSE Arca Gold Miners Index (GDMNTR)¹ steeg met 6,4% en de MVIS Global Junior Gold Miners Index (MVGDXJTR)² met 7,0%.

Een uniek financieel beleggingsproduct, geen grondstof

De goudmarkt is om diverse redenen uniek te noemen. In de hele geschiedenis van de mens is goud een middel geweest om vermogen op te slaan. Goud heeft gefungeerd als betaalmiddel en is nog steeds een belangrijke component van de reserves van centrale banken. Goud fungeert als afdekking tegen systemische financiële risico's. Daarom zien we goud niet zozeer als grondstof, maar als financiële beleggingscategorie.

Goud wordt gespaard, net als andere financiële activa zoals aandelen, obligaties of zelfs kunst. Al het goud dat ooit is gedolven, kan op de markt tegen een bepaalde prijs worden verhandeld. De World Gold Council (WGC) schat de bovengrondse goudvoorraad in 2018 op 194.112 ton (6,2 miljard ounce). In 2019 werd er 3480 ton (112 miljoen ounce) aan de bovengrondse goudvoorraad toegevoegd. Deze toename van 1,8% is afkomstig uit de goudmijnbouw. Door de hele geschiedenis heen hebben we steeds een beperkte voorraadtoename gezien van ongeveer 2% per jaar. Dat is een belangrijke reden dat goud kon fungeren als betaalmiddel, als middel om vermogen op te slaan en als middel om inflatie af te dekken.

Goud staat als financieel beleggingsproduct onder invloed van valuta- en renteschommelingen, overheidsmaatregelen en bedreigingen voor het financiële systeem. De goudprijs komt tot stand op de financiële markten in Londen en New York en in mindere mate op die in Shanghai en Tokio. Op deze markten vindt het grootste deel van het handelsvolume plaats. Een veel kleiner handelsvolume vindt plaats op de fysieke markten voor goudstaven en -munten, sieraden, gerecycled goudschroot en gedolven goud. Hoewel ook fysieke markten van belang zijn, zijn ze secundair aan financiële markten waar het gaat om prijsvorming.

Het effect van de coronacrisis op de vraag naar fysiek goud

In 2019 bedroeg de wereldwijde vraag naar fysiek goud volgens de WGC 4384 ton. Deze vraag was als volgt verdeeld: sieraden 49%, goudstaven en -munten 20%, centrale banken 15%, edelmetaal-ETFs 9% en industrieel gebruik 7%. Deze percentages gaan er in 2020 totaal anders uitzien doordat de coronacrisis vergaande gevolgen heeft voor vrijwel elk aspect van de vraag naar fysiek goud. Hieronder schetsen wij onze visie daarop.

China en India. Deze twee landen zijn verreweg de grootste goudconsumenten ter wereld. Zij waren in 2019 goed voor 1539 ton, ofwel 35% van de wereldwijde vraag naar fysiek goud. Door lockdowns en bedrijfssluitingen is de vraag naar goud in beide landen ingestort. Cijfers van de WGC tonen aan dat de wereldwijde vraag naar sieraden in het eerste kwartaal daalde naar het laagste ooit gemeten niveau, voornamelijk door dalingen in India en China van respectievelijk 41% en 65%.

De China Gold Association rapporteerde over het eerste kwartaal een totale goudconsumptie van 148,6 ton, aanzienlijk minder dan de 308,3 ton van een jaar geleden. India is voor zijn goudbehoefte afhankelijk van import. Reuters rapporteerde dat in april de goudimport was gedaald naar 20 ton, terwijl in maart vorig jaar nog 93 ton werd geïmporteerd. In mei daalde de goudimport naar 1,4 ton, een groot verschil ten opzichte van de 133,6 ton van een jaar geleden. Bloomberg voorspelt dat de Indiase vraag naar sieraden in 2020 daalt met 210 ton (30%), terwijl lokale marktspelers voor dit jaar uitgaan van een daling van 50% (350 ton).

Centrale banken De goudvraag van centrale banken was in de afgelopen twee jaar sterker dan ooit: in 2018 en 2019 bedroegen de nettoaankopen van centrale banken respectievelijk 656 en 648 ton. Volgens de WGC waren Rusland en China in beide jaren verantwoordelijk voor zo'n 40% van de vraag. In het eerste kwartaal was de vraag nog steeds sterk en schat de WGC de nettoaankopen op 145 ton. Maar naarmate de pandemie zich verder verspreidde, nam bij veel centrale banken de belangstelling voor goud af. Opkomende landen zetten alle zeilen bij om een duikvlucht van hun valuta's af te remmen. In The Wall Street Journal van maart lezen we dan ook dat deze landen sinds de kredietcrisis nog niet in dit hoge tempo op hun deviezenreserves hebben ingeteerd. UBS gaat ervan uit dat centrale banken in april 26% minder goud hebben gekocht dan vorig jaar. Standard Chartered Plc. verwacht dat in 2020 de nettoaankopen dalen naar 360 ton. Dit komt grotendeels op het conto van China, dat sinds oktober zijn officiële goudreserves niet meer heeft uitgebreid. Daarnaast heeft ook Rusland in april besloten om zijn goudaankopen op te schorten.

In principe blijven centrale banken positief over goud, wat erop duidt dat veel centrale banken na de pandemie hun goudaankopen weer zullen hervatten. In een recente WGC-enquête onder centrale banken gaf 20% aan van plan te zijn om dit jaar de goudreserves uit te breiden, terwijl in de enquête van 2019 slechts 8% dit antwoord gaf. Nu verwacht 75% dat de wereldwijde reserves van centrale banken in de komende twaalf maanden zullen toenemen, tegenover 54% in 2019.

Zwitserse goudstromen/Comex. Zwitserland is de wereldwijde doorvoerhaven voor fysiek goud. Veel van het goud dat tussen Londen en de rest van de wereld wordt verplaatst, maakt een pitsstop in Zwitserland, waar raffinaderijen het goud omsmelten tot de omvang, vorm en zuiverheid waar de doelmarkt om vraagt. Het totaalvolume van de Zwitserse goudstromen was dit jaar tot nu toe normaal. Daar staat echter tegenover dat de bestemmingen voor de Zwitserse exporten radicaal anders zijn geworden. De VS heeft dit jaar het stokje van China overgenomen als grootste Zwitserse exportbestemming. Volgens Metals Focus en Reuters ging van 2014 tot 2019 slechts 1% (ongeveer 15 ton per jaar) van de Zwitserse exporten naar de VS, terwijl de VS alleen al van maart tot en met mei 281 ton goud uit Zwitserland importeerde. Ondertussen importeerden China, Hongkong en India van maart tot en met mei samen slechts acht ton aan Zwitsers goud.

De explosieve stijgingen van de Zwitserse exporten naar de VS werden voornamelijk veroorzaakt door goudinstroom naar Comex-opslagplaatsen. Door de lockdowns werden de raffinage en het transport van fysiek goud tussen Londen en de rest van de wereld bemoeilijkt. Hedgingtransacties van goudbanken konden niet normaal worden uitgevoerd waardoor de prijzen tussen de twee grootste handelscentra uit elkaar gingen lopen. Futures op de Comex van New York werden verhandeld tegen premies van maar liefst $ 75 per ounce ten opzichte van de Londense OTC-spotmarkt. Volgens BMO Capital Markets leidde dit ertoe dat de Comex-voorraden sinds maart zijn verdrievoudigd naar 964 ton.

De Zwitserse exportgroei naar de VS en de ongekende Comex-vraag hebben te maken met logistiek en handelsarbitrage en er liggen geen fundamentele oorzaken aan ten grondslag. Veel van dit goud zal daarom uiteindelijk een ander onderkomen krijgen. Wanneer de pandemie is uitgewoed en de overige factoren die de vraag naar fysiek goud aansturen zijn genormaliseerd, zullen de Comex-voorraden hun weg naar andere delen van de wereld vinden.

Goudstaven en -munten. De door de pandemie aangerichte economische schade en de toename van financiële risico's hebben geleid tot een zeer sterke vraag naar goudstaven en -munten. De markt voor goudmunten wordt gedomineerd door retailbeleggers. Munthuizen hebben wereldwijd een beperkte capaciteit en kunnen in perioden van sterke vraag niet voldoende produceren. Daardoor is het mogelijk dat munten tegen een premie worden verhandeld ten opzichte van de spotprijs voor fysiek goud. De premies zijn dit jaar opgelopen naar maar liefst $ 135 per ounce.

Edelmetaal-ETFs zijn misschien de meest bepalende factoren in de markt voor goudstaven. De meeste ETF-houders zijn institutionele beleggers. Het aandeel retailbeleggers is kleiner. Volgens de Bloomberg-cijfers hebben ETFs dit jaar wereldwijd al 622 ton aan hun voorraad toegevoegd. Dat is nu al meer dan in enig volledig kalenderjaar sinds er goud-ETFs bestaan.

Vooruitzichten

De vraag naar sieraden, de grootste component van de vraag naar fysiek goud, gaat gewoonlijk omlaag wanneer de goudprijs stijgt. De goudprijzen zijn in veel lokale valuta's naar recordhoogten gestegen. In combinatie met de lockdowns in verband met de pandemie heeft dit geleid tot een ongekende daling van de vraag naar sieraden. Ook vanuit centrale banken is dit jaar de vraag naar goud gedaald. WGC-cijfers laten zien dat in 2019 het aanbod van fysiek goud groter was dan de vraag. Desondanks steeg de goudprijs met 18%. Het lijkt erop dat ook 2020 een goed jaar wordt voor fysiek goud. De prijzen kunnen stijgen wanneer de vraag naar fysiek goud zwak is en de vraag vanuit de financiële markten sterk. De sterke vraag naar edelmetaal-ETFs en goudmunten geeft ons enig inzicht in de psychologie van de financiële markten. En het zijn de financiële markten die de grootste invloed hebben op de prijs van goud.

De bovengrondse goudvoorraad bedraagt ongeveer 198.000 ton en het grootste deel van de eigenaren vindt het prima om hun goudposities tegen de huidige prijzen aan te houden. In een bullmarkt waarin financiële markten goud kopen om zich tegen risico's in te dekken, leiden verschillen tussen vraag en aanbod op de fysieke markten, waar 4400 ton per jaar wordt verhandeld, uiteindelijk tot een verwaarloosbaar afrondingsverschil.